Autoimmunizacja

Diagnostyka chorób układu pokarmowego (GI)

Gastrointestinal (GI) diseases (choroby układu pokarmowego), czasami określane jako choroby układu trawiennego, to problemy zdrowotne związane z przewodem pokarmowym. Zaburzenia ze strony układu pokarmowego mogą wpływać na człowieka na wiele sposobów i obejmują szerokie spektrum zaburzeń przewodu pokarmowego (przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube i odbytnica) oraz dodatkowych narządów trawiennych, takich jak wątroba, pęcherzyk żółciowy i trzustka, o podłożu czynnościowym, zapalnym i nowotworowym. Schorzenia mogą mieć nasilenie od łagodnego do ciężkiego a nawet zagrażającego życiu. W tym tekście omówimy niektóre z najczęstszych chorób układu pokarmowego i ich diagnostykę.

Objawy chorób układu pokarmowego (GI)

Objawy przedmiotowe i podmiotowe chorób układu pokarmowego różnią się znacznie ze względu na umiejscowienie w przewodzie pokarmowym, nasilenie choroby oraz patofizjologię. U pacjentów mogą występować objawy związane z układem pokarmowym, objawy wpływające na inne części ciała lub brak objawów. Pierwszą oznaką problemów z przewodem pokarmowym często jest jeden lub więcej z następujących objawów:

  • Krwawienie
  • Wzdęcia/oddawanie gazów
  • Zaparcia
  • Biegunka
  • Zgaga
  • Nietrzymanie stolca
  • Nudności i wymioty
  • Ból żołądka
  • Trudności z przełykaniem
  • Przyrost lub utrata masy ciała

Klasyfikacja rodzajów chorób układu pokarmowego (GI)

Choroby układu pokarmowego zazwyczaj przynależą do jednej z trzech grup:

  1. Functional Gastrointestinal Disorders (FGIDs) (zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego)
  2. Inflammatory Bowel Disease (IBD) (nieswoiste zapalenie jelit)
  3. Nowotwory układu pokarmowego

Functional Gastrointestinal Disorders (FGIDs) (zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego)

Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego (FGID) to jedne z najczęstszych powodów wizyt u lekarza. Są to powszechnie występujące zaburzenia charakteryzujące się utrzymującymi się i nawracającymi objawami ze strony układu pokarmowego. Są skutkiem nieprawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego.

Irritable Bowel Syndrome (IBS) (zespół jelita drażliwego), który charakteryzuje się bólem brzucha związanym z biegunką, zaparciami lub naprzemiennym występowaniem obu tych objawów, jest najczęściej występującym FGID. Inne to niestrawność czynnościowa (ból lub dyskomfort w górnej części brzucha, uczucie pełności, wzdęcia lub nudności), wymioty czynnościowe, czynnościowy ból brzucha i czynnościowe zaparcia lub biegunka.

Inflammatory Bowel Disease (IBD) (nieswoiste zapalenie jelit)

Nieswoiste zapalenie jelit (IBD) dotyczy chorób jelita, w których dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Istnieją 2 główne rodzaje IBD: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego ogranicza się do okrężnicy (jelita grubego), natomiast choroba Leśniowskiego-Crohna może rozwinąć się w dowolnym odcinku przewodu pokarmowego od jamy ustnej do odbytu. Najczęściej choroba ta dotyczy ostatnich odcinków jelita cienkiego lub okrężnicy albo obu tych narządów.

IBD zwykle ma charakter fluktuacyjny. W przypadku ciężkiego stanu zapalnego choroba jest uważana za aktywną, a pacjent doświadczy zaostrzenia objawów. Gdy stan zapalny jest słabszy lub nie występuje, uznaje się, że choroba jest w remisji i u pacjenta nie występują żadne objawy.

Celiakia jest kolejną chorobą zapalną występującą u osób z predyspozycjami genetycznymi, u których spożycie glutenu (białka występującego w pszenicy, jęczmieniu i życie) wywołuje reakcję immunologiczną, głównie oddziałującą na jelito cienkie.1

Słaba odpowiedź kliniczna

Nowotwory układu pokarmowego to grupa nowotworów, które występują w układzie pokarmowym. Obejmują one nowotwory przełyku, żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy), odbytu, pęcherzyka żółciowego, wątroby i trzustki.

Epidemiologia chorób układu pokarmowego (GI)

Istnieją globalne różnice w rozpowszechnieniu wielu zaburzeń ze strony układu pokarmowego wynikające z różnic w diecie, warunków sanitarnych, predyspozycji genetycznych i narażenia na czynniki środowiskowe. W miarę bogacenia się krajów rozwijających się, różnice te prawdopodobnie zaczną się zmniejszać.²
 
FGID, których przykładami są functional dyspepsia (FD) (niestrawność czynnościowa) i zespół jelita drażliwego (IBS), to grupa zaburzeń, które obejmują zmienne kombinacje przewlekłych lub nawracających objawów ze strony układu pokarmowego, których nie można wyjaśnić nieprawidłowościami anatomicznymi lub biochemicznymi. FGID odpowiadają za znaczącą liczbę wizyt pacjentów u lekarzy. Chociaż definicja FGID może wpływać na zgłaszane rozpowszechnienie, odsetki FD i IBS rozpoznawanych zgodnie z Kryteriami rzymskimi III w populacji generalnej wynosiły, odpowiednio, między 5,3 a 20,4% oraz 1,1 a 29,2%.³ Rozpowszechnienie IBD wzrosło znacznie w wielu rejonach świata od 1990 do 2017. W 2017 r. odnotowano 6,8 miliona (95% UI 6,4–7,3) przypadków IBD na całym świecie. Znormalizowany dla wieku współczynnik rozpowszechnienia wzrósł z 79,5/100.000 osób w 1990 r. do 84,3/100.000 osób w 2017 r. Na poziomie regionalnym, w 2017 r. najwyższą wartość znormalizowanego współczynnika rozpowszechnienia dla wieku odnotowano w krajach Ameryki Północnej o wysokim dochodzie (422.0/100.000), zaś najniższą na Karaibach (6,7/100.000 osób).⁴⁻⁵
 
Nowotwory układu pokarmowego często przyczyniają się do wzrostu zachorowalności i śmiertelności. W 2018 r., Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) (Instytut Miar i Oceny Stanu Zdrowia), w ramach badania Global Burden of Disease Collaborative Study (globalnego występowania chorób), wykazał, że rak jelita grubego był trzecim pod względem częstości występowania nowotworem (występującym u 9,35 milionów ludzi na całym świecie, czyli u 0,12% populacji światowej). Częstość występowania innych nowotworów układu pokarmowego wynosiła: nowotwory żołądka (2,82 mln osób; 0,04%), przełyku (0,806 mln osób; 0,01%), wątroby (0,803 mln osób; 0,01%) i trzustki (0,381 mln osób; <0,01%).

Diagnostyka chorób układu pokarmowego

Zmiana rytmu wypróżnień i ból brzucha są powszechnie występującymi objawami w populacji generalnej, a zatem rozróżnienie pomiędzy chorobami jelita o podłożu organicznym a FGID stanowi duże wyzwanie dla lekarzy. Diagnoza potwierdzająca generalnie obejmuje kompleksową analizę wyników obserwacji klinicznych, badań serologicznych, obrazów radiologicznych, wyników inwazyjnej endoskopii i badania histopatologicznego. Decyzja, którzy pacjenci powinni zostać poddani procedurom radiologicznym i/lub endoskopowym, które są kosztowne i inwazyjne, jest ważna, ale należy ją porównać z niedoszacowaniem potencjalnie niebezpiecznych chorób, takich jak rak jelita grubego. Identyfikacja i wykorzystanie swoistych biomarkerów w różnych chorobach układu pokarmowego stanowi duży krok we właściwym kierunku.

Kalprotektyna jest białkiem uwalnianym przez neutrofile (rodzaj krwinek białych) w przypadku zapalenia przewodu pokarmowego, w tym w wypadku zapalenia związanego z IBD. W związku z tym podwyższona zawartość kalprotektyny w kale wskazuje na stan zapalny jelita, w tym stan zapalny wywołany przez nieswoiste zapalenie jelita. W ten sposób pomaga odróżnić FGDI od IBD. U pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego zawartość kalprotektyny w kale ściśle korelowała z wydalaniem z kałem znakowanych indem leukocytów i jest uznawana za punkt odniesienia dla oceny stanu zapalnego jelita.

Literatura

  1. Lebwohl B, Sanders DS, Green PHR. Coeliac disease. Lancet 2018; 391:70–81. PUBMED Link.
  2. Menon R, Riera A, Ahmad A. A global perspective on gastrointestinal diseases. Gastroenterol Clin North Am. 2011 Jun; 40(2):427-39. PUBMED Link.
  3. Oshima T, Miwa H. Epidemiology of Functional Gastrointestinal Disorders in Japan and in the World. J Neurogastroenterol Motil. 2015 lipca30; 21(3):320-9. PUBMED Link.
  4. GBD 2017 Inflammatory Bowel Disease Collaborators. The global, regional, and national burden of inflammatory bowel disease in 195 countries and territories, 1990-2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2020; 5(1):17-30. PUBMED Link.
  5. Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Global Burden of Disease Collaborative Network. Global Burden of Disease Study 2017 (GBD 2017) Results. Seattle, United States: The Lancet; 2018. Link.

Powiązane treści